Colgate Duraphat® 5000TESTO PRODUKCIEGRUPY ZWIĘKSZONEGO RYZYKAPORADY

Porady

Próchnica u osób leczonych aparatami

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o próchnicy.
Demineralizacja. Dlaczego trzeba się jej obawiać?
Fluor i jego działanie na nasze zęby.
Ogólny schemat przebiegu leczenia ortodontycznego

Porady dla osób noszących aparaty

Co to jest biała plama próchnicowa?
Plama próchnicowa w leczeniu ortodontycznym.
Co to jest leczenie retencyjne?
Aparat stały. Jak dbać o higienę?
Ważne informacje na temat higieny jamy ustnej.

Próchnica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez różne szczepy bakterii mogące bytować w jamie ustnej. Aby jednak bakterie mogły spowodować zmianę próchnicową musi zaistnieć szereg czynników: 

Bakterie próchnicotwórcze rozwijają się, gdy pH jamy ustnej spada na skutek spożywania cukrów. Dodatkowo taki stan powoduje osłabienie szkliwa. Czasem wystarczy kilka tygodni, aby szkliwo zostało osłabione i pojawiły się pierwsze zmiany próchnicowe, czyli białe plamy. Ten etap jest jeszcze odwracalny, jeśli w odpowiednim momencie i przez odpowiedni czas zastosuje się preparaty wysokofluorkowe. Jeśli drobna zmian zostanie zignorowana – po czasie zamieni się w ubytek próchnicowy, który można wyleczyć jedynie inwazyjnie, czyli wypełniając go popularna „plombą”.

Szkliwo jest najtwardszą tkanką organizmu, ponieważ wagowo zawiera ok. 96% substancji mineralnych (głównie związków wapniowych i fosforanowych) i tylko 4% wody. Pod wpływem działania kwasów powstających podczas spożywania pokarmów (np. węglowodanów) lub powstałych na skutek metabolizmu kolonizujących bakterii przestrzenie między pryzmatami przy większej zawartości wody powiększają się, co powoduje łatwiejszą dyfuzję – wymianę jonów, a to z kolei jest powodem odwapnienia i w efekcie klinicznie obserwuje się białe, nieestetyczne plamy*. To tak zwana demineralizacja szkliwa, czyli utrata niezbędnych pierwiastków. Powoduje ona osłabienie szkliwa i ułatwia bakteriom próchnicotwórczym dotarcie w głąb powierzchni zęba. Aby zęby były zdrowe należy dbać o właściwy poziom mineralizacji szkliwa poprzez: dietę niskowęglowodanową (utrzymanie neutralnego pH) i systematyczną higienę (mechaniczną – usunięcie biofilmu oraz chemiczną – zastosowanie past z fluorem wzmacnia szkliwo).

 

*E. Pels, Zmiany demineralizacyjne występujące po leczeniu aparatem stałym – opis przypadku, Ortodoncja w Praktyce, 2016.

Egzogenna podaż fluorków jest najlepiej udokumentowanym sposobem walki z próchnicą, a zwłaszcza w jej pierwszym odwracalnym etapie, czyli demineralizacji szkliwa. Fluor w mniejszym stężeniu (1000-1450 ppm – popularne pasty do zębów) wzmacnia szkliwo wbudowując się w nie w formie fluor apatytów, mniej podanych na działanie kwasów. Dodatkowo ma działanie ograniczające rozwój bakterii. Preparaty o większym stężeniu fluoru dają dodatkowe zabezpieczenie w formie dodatkowej warstwy fluorku wapnia, która uwalniania jony w sytuacji kryzysowej, czyli zmniejszonego pH – tym samym chroni szkliwo przed demineralizacją, równocześnie remineralizując je, gdyż uwolnione jony wbudowują się w szkliwo. Nie ma potwierdzonej naukowo skuteczniejszej formy walki z próchnicą, co potwierdzają wytyczne World Dental Federation (FDI), European Academy of Paediatric Dentistry czy polskich ekspertów.

Na konsultacji ortodontycznej, czyli pierwszej wizycie, podczas rozmowy z pacjentem uzyskuje się informację z jakiego powodu zgłasza się on do specjalisty ortodonty, co najbardziej przeszkadza mu w ustawieniu zębów oraz jakie są jego oczekiwania.

Po zbadaniu pacjenta lekarz stawia rozpoznanie. Pobierane są również wyciski do modeli diagnostycznych, wykonuje się zdjęcie pantomograficzne oraz cefalometryczne profilu głowy. Na tej podstawie specjalista przygotowuje dla pacjenta indywidualny plan leczenia.

Podczas kolejnej wizyty zostaje omówiony plan leczenia, jego przebieg i czas trwania oraz wyjaśniona możliwości wystąpienia powikłań. Leczenie ortodontyczne przeprowadza się u pacjentów wcześniej do niego przygotowanych. Leczenie zachowawcze powinno być zakończone, pacjent musi cechować się idealną higieną jamy ustnej oraz mieć zdrowe wszystkie zęby. Ostatnim etapem w przygotowaniu pacjenta do leczenia ortodontycznego jest wykonanie zabiegu profesjonalnej fluoryzacji w gabinecie stomatologicznym.

Podczas wizyty, zanim zostanie założony aparat, zęby zostają wyczyszczone i elementy aparatu przytwierdzone precyzyjnie do każdego zęba. Podstawowy aparat stały składa się z zamków i pierścieni.  Wśród wielu typów zamków wyróżnia się m. in. metalowe i estetyczne (kompozytowe lub kryształowe).

Wizyty kontrolne podczas całego procesu leczniczego odbywają się według zaleceń lekarza średnio co 6 tygodni. Podczas wizyty specjalista ortodonta kontroluje przebieg leczenia i wykonuje wszelkie konieczne czynności w celu jego dalszych postępów.

Po zakończonym aktywnym leczeniu ortodontycznym oraz zdjęciu aparatów stałych, rozpoczyna się faza leczenia retencyjnego. Ponieważ podczas leczenia ortodontycznego i związanej z nim zmiany pozycji zębów następuje przebudowa otaczającej go ozębnej i struktury kostnej, co jest procesem długim, średni czas aktywnego leczenia wynosi 2,5 roku +/- 6 miesięcy w zależności od stopnia nasilenia wady.

 

Harmonogram wizyt podczas leczenia ortodontycznego

Podczas leczenia bardzo istotne jest przestrzeganie harmonogramu wizyt, co warunkuje jego skuteczność

Leczenie ortodontyczne powinno być prowadzone przez lekarza ortodontę. Ostateczny, pozytywny jego wynik zależy nie tylko od prawidłowego zaplanowania i przeprowadzenia terapii, ale także w dużej mierze od stosowania się pacjenta do zaleceń lekarskich. Oznacza to, że pacjent powinien ściśle współpracować z lekarzem prowadzącym. Istotna w procesie leczenia jest szczególna dbałość o higienę jamy ustnej (zębów i dziąseł), zgodnie z zaleceniami lekarza, tak aby po leczeniu pozostały one zdrowe i zapewniły estetyczny uśmiech.

Szkliwo zbudowane jest z hydroksyapatytu tworzących sieć ściśle przylegających do siebie kryształów. Zdrowe szkliwo w odpowiedni sposób odbija światło, co daje efekt jednolitej przeziernej bieli. Utrata minerałów wpływa na zmianę odbicia światła (współczynnik refrakcji zmniejsza się). Ludzkie oko odczytuje tę zmianę jako białą nieprzezierną plamę. Zmiana ta jest bardzo słabo widoczna, jeśli szkliwo jest wilgotne (działanie śliny), dlatego większość osób nie jest świadoma tych zmian. Dlatego konieczne są regularne wizyty u stomatologa, który osuszając powierzchnię zębów dmuchawką, może ocenić stan szkliwa. 

Dużym problemem stomatologicznym staje się pojawienie białych zmian demineralizacyjnych powstających wokół zamków ortodontycznych podczas leczenia aparatami stałymi. Stanowią one defekt estetyczny, który odbiera pacjentom satysfakcję z uzyskanego pozytywnego leczenia ortodontycznego.

Białe plamy próchnicowe (z ang. white spot lesions, WSL) to odwapnienia szkliwa występujące wokół zamków ortodontycznych i w okolicy przydziąsłowej. Są one zaliczane do powikłań leczenia ortodontycznego.

Nieleczone mogą zwiększać swoje rozmiary i głębokość, a w konsekwencji – prowadzić do ubytków próchnicowych oraz stanowić problem estetyczny. Rozwój plam próchnicowych może przebiegać bardzo szybko – już w ciągu 4 tygodni może rozwinąć się widoczna biała demineralizacja, co jest średnim okresem pomiędzy wizytami ortodontycznymi (1). Elementy aparatu (zamki, łuki, ligatury) zwiększają liczbę miejsc retencyjnych dla płytki bakteryjnej, utrudniają prawidłowe zabiegi higienizacyjne, równocześnie zmniejszając możliwości oczyszczające i buforujące śliny poprzez zaburzanie jej przepływu (2). To powoduje powstanie odwapnień w miejscach, które w normalnych warunkach są mało narażone na rozwój próchnicy. Te pierwotne demineralizacje szkliwa mogą inicjować kolejne etapy rozwoju próchnicy (3). Badania potwierdzają zwiększone ryzyko powstania odwapnień na powierzchniach wargowych zębów u pacjentów leczonych stałymi aparatami ortodontycznymi (4).*

* A. Kraus, K. Becker et al., Demineralizacja szkliwa u pacjentów leczonych stałymi aparatami ortodontycznymi, Forum Ortodontyczne

1. Ogaard B, Rolla G, Arends J. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1988; 94: 68-73.

2. Arneberg P, Giertsen E, Emberland H. Caries Res 1977; 31: 451-6.

3. Al-Khateeb S, Frosberg C. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1988; 113: 595-602.

4. Sandvik K, Hadler-Olsen S, El-Agroudi M, Ogaard B. Eur J Orthod 2006; 28: e258.

Leczenie retencyjne jest to ostatni etap leczenia ortodontycznego, który polega na ustabilizowaniu i utrzymaniu osiągniętych wyników po zdjęciu aparatów stałych.

W tym celu stosuje się tzw. aparaty retencyjne. Zwykle w górnym łuku zębowym pacjent użytkuje zdejmowaną płytkę retencyjną, natomiast w dolnym łuku retainer stały przytwierdzony na stałe do zębów siecznych od strony językowej.

Długość leczenia retencyjnego zależy od wieku pacjenta i wady początkowej. Należy jednak pamiętać, iż przebudowa i stabilizacja tkanek otaczających ząb trwa około dwóch lat, a ryzyko wystąpienia nawrotów znacznie dłużej. Z tego też powodu czas retencji powinien być okresem maksymalnie długim. Na tym etapie leczenia konieczna jest również ścisła współpraca pacjenta z lekarzem prowadzącym. Jeśli pacjent nie stosuje się do zaleceń możliwy jest nawrót wady.

Z powodu budowy aparatu stałego, którego elementy tworzą wiele miejsc retencji, wokół zamków mogą pozostawać resztki spożywanego pokarmu i tworzyć się może tzw. płytka nazębna.

Kumulacja zalegającej i nieusuwanej płytki nazębnej prowadzi do stanów zapalnych dziąseł i ich krwawienia oraz demineralizacji szkliwa. Jednym z objawów długo utrzymującej się złej higieny, jest pojawianie się kredowobiałych plam na powierzchni szkliwa. Najczęściej jest to okolica otaczająca zamek. Dalszą konsekwencją jest powstanie ognisk próchnicowych i konieczność podjęcia leczenia zachowawczego oraz periodontologicznego. Z tego powodu musi być zachowana idealna higiena jamy ustnej, jak również powinna być przestrzegana odpowiednia dieta. Należy unikać słodkich i lepkich pokarmów (np. cukierki typu krówki czy toffi), nie wolno stosować gumy do żucia.

Aby nie uszkodzić aparatu, nie wolno odgryzać przednimi zębami oraz gryźć bardzo twardych pokarmów (orzechy, pestki, skórki od chleba itp.). Twarde warzywa i owoce (jak np. jabłka, marchewki) wcześniej należy pokroić na małe kawałki.

 

Podczas całego przebiegu leczenia pacjent może stosować wybraną przez siebie pastę do zębów (z wyjątkiem past wybielających).

Kiedy jednak w czasie kolejnych wizyt kontrolnych, lekarz prowadzący stwierdzi zalegającą płytkę nazębną i mimo przeprowadzenia powtórnego instruktażu higieny jamy ustnej nie stwierdza oczekiwanej poprawy, może zalecić pacjentowi stosowanie

preparatów ze zwiększoną zawartością fluoru. Na rynku dostępne są obecnie dwa takie produkty: Colgate® Duraphat® 5000 pasta do zębów do codziennego stosowania oraz elmex® żel 12,5 mg fluoru/g stosowany raz w tygodniu. Aby wzmocnić zęby po leczeniu, podczas wizyty, kiedy zostaje zdjęty aparat, zęby są oczyszczone i nakładany jest lakier fluorkowy.

 

Technika mycia zębów.

 

Jak dbać o miejsca podrażnione?

 

Zabiegi higienizacji gabinetowej.

Colgate® Duraphat® 5000
pasta do zębów

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Nazwa produktu i dawkowanie: DURAPHAT® 5000 Pasta do zębów. Nazwa substancji / Dawka substancji: 1 g pasty do zębów zawiera 5 mg fluoru (w postaci fluorku sodu) co odpowiada 5000 ppm fluoru. Postać farmaceutyczna: Pasta do zębów. Pasta koloru niebieskiego. Wskazania do stosowania: Profilaktyka przeciwpróchnicza osób dorosłych, szczególnie pacjentów z grup ryzyka zagrożonych próchnicą o dużej intensywności (koron zębów i/lub korzeni).

Przeciwwskazania: Nie należy stosować tego produktu leczniczego w przypadkach nadwrażliwości na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: CP GABA GmbH, Beim Strohhause 17, 20097 Hamburg, Niemcy. Przedstawiciel podmiotu odpowiedzialnego: Colgate-Palmolive (Poland) Sp. z o.o., ul. Wybrzeże Gdyńskie 6D, 01-531 Warszawa